نویسنده: انیلا یوسف
در سرتاسر جهان، نهادهای مختلف دولتی و غیردولتی سخت تلاش می کنند تا قوانینی را تدوین کنند که حداقل دستمزد ماهانه و بسته های مزایا را برای کارگران تعیین کند. در این حالت ساعات کار ثابت است و برای اضافه کاری پاداش جداگانه وجود دارد. اما در کنار آن، نوع دیگری از کارگران در اطراف ما هستند که در خانه خود ما و تمام روز و بی وقفه کار می کنند، با این حال هرگز از خدمات آنها قدردانی نشده است، انها نه تنها دستمزد نمی گیرند بلکه حتی حق مرخصی یا تعطیلات به انها تعلق نمی گیرد. چرا که آنها به عنوان کارگر شناخته نمی شوند، بلکه اعضای خانواده هستند و هیچ قانون یا مقرراتی برای حمایت ازاین زنان ،یا تسهیل وضعیتشان و یا تعیین ساعت کاری آنها وجود ندارد.
زنان بلوچ که چند سال پیش برای حقوق زنان شورش کردند، امسال در روز جهانی زن، جنبشی علیه نقش های جنسیتی در جامعه بلوچ را نیز در دستور کار خود قرار داده اند. این کارگران زن بدون مزد همیشه به شکل مادر، همسر، دختر و/یا خواهر در خانه ما هستند. در جامعه بلوچ، کار خانگی وظیفه زن تلقی می شود، از این رو مردان هیچ گاه در متحمل شدن مسئولیت کار در خانه شریک نیستند، حتی اگر زن شاغل باشد. حتی در مناطق شهری و شهرهایی که استخدام خدمتکار در ان ارزان است، باز هم بدلیل شرایط اقتصادی، اکثریت توانایی استخدام خدمتکار را ندارند.
در مناطق توسعه نیافته و روستایی بلوچستان که زنان به هیچ گونه از تسهیلات مدرن دسترسی ندارند، حجم کار این زنان سخت تر و چالش برانگیزتر است زیرا مجبورند از حوض ها و حوضچه های آب که کیلومترها دورتر از خانه است آب بیاورند و سطل آب را روی سرشان بگذارند، با پای پیاده به خانه روانه شوند، روی هیزم غذا بپزند، از دام مراقبت کنند و با دست لباس بشورند و....
من در یک مدرسه دخترانه در روستایی به نام پیشوکان در بلوچستان تدریس می کنم. یک روز از دانش آموزانم خواستم که بعد از مدرسه در مورد فعالیت های روزمره خود انشا بنویسند. همه آنها فقط از کارهای خانه نوشته بودند و اینکه چگونه بیشتر کارهای خانه را بعد از مدرسه و در تعطیلات به عهده دارند. بزرگترین دلیل ترک تحصیل دختران در بلوچستان، مشغله های خانه است که بر دوش آنهاست. متأسفانه همه نهادهای دولتی در مورد نقض حقوق تحصیلی این دختران سکوت کرده اند، علاوه بر این، همه قوانین ضد اشتغال کودک و حمایت از کودک عملی نشده اند و تنها روی کاغذ باقی مانده است. یکی از بزرگترین دلایل، فقر شدید خانواده ها و نبود سیستمی برای ارتقای تحصیل دختران در بلوچستان است.
این نگرش در جامعه ما ریشه عمیقی پیدا کرده است، به گونه ای که حتی مردان تحصیل کرده و به ظاهر روشنفکر که در شبکه های اجتماعی صدای خود را در برابر انواع ظلم و ستم بلند می کنند، در مورد زنان خود در خانه همان ستم را اعمال می کنند. زن قرار است برده ی مرد خانه باشد و اگر می خواهد در آرامش زندگی کند باید به دستور او عمل کند. اگر اتفاقی مردی به زنان خانواده خود کمک کند، در کارهای خانه سهیم شود یا از فرزندان مراقبت کند، مورد تمسخر جامعه قرار می گیرد.
نقش های جنسیتی به زنان خانه نشین محدود نمی شود و زنان شاغل نیز از این قاعده مستثنی نیستند. آنها مجبورند بیرون از خانه کار کنند و پس از بازگشت به خانه به تنهایی و بدون هیچ کمکی بار کارهای خانه را به دوش بکشند.
کافی نیست که یک زن را صنف نازوک (جنس ضعیف) بنامیم. درک ساختار ظریف بدن او نیز مهم است. بدن او بسیار شکننده است و تقلیل او به کار فشرده در خانه نه تنها برای سلامتی او خطرناک است، بلکه یک عمل ظالمانه نیز هست. این امر با رسیدن به چهل سالگی در قالب بیماری های مختلف خود را نشان می دهد و تاثیرات منفی بر سلامتیشان می گذارد.
ما به عنوان یک جامعه نه تنها باید درک کنیم، بلکه باید بپذیریم که مسئولیت کارهای خانه فقط بر عهده دختران یا زنان نیست، بلکه بر عهده همه افراد خانه است. در خانه مسئولیت مساوی را بر دوش فرزند دختر و پسر بگذارید، مرد نیز باید در کارهای خانه به زن کمک کند. به این ترتیب می توان پایه و اساس یک جامعه سالم و متعادل را پی ریزی کرد.
هر گونه نظر و دیدگاه ارائه شده در این مقاله، صرفاً متعلق به نویسنده است.
