نویسنده: زبیده مصطفی
داستانی که اخیراً در فضای مجازی منتشر شد مربوط به پسر بچه ایست که معلمش چهره‌اش را با نقطه‌ای سیاه علامت‌گذاری کرده بود. سپس از بچه های دیگر خواسته شده بود که او را شرمگین کنند. چه اشتباهی از پسر بچه سر زده بود؟ او در مدرسه‌ای که ظاهراً زبان اموزشی اش انگلیسی بود، به اردو صحبت کرده بود. این داستان برای من تکان دهنده بود و دردی را که کودک بخاطر تحقیر احساس کرده بود را درک کردم. این گناه بزرگی در حق کودک است، علیه زبان ملی ما و علیه همه کودکانی که مجبور به شرکت در این بازی نفرت امیز شدند.
در موردی دیگر، به دختر دوستم افتخار کردم. دوستم داستان دختر نه ساله‌اش را برایم تعریف کرد که وقتی به پاکستان بازگشت در یک مدرسه که زبان اموزشش انگلیسی بود ثبت نام کرد. او که در ایالات متحده به دنیا آمده بود، کاملاً به انگلیسی با لهجه آمریکایی صحبت می کرد. اردو او نیز عالی بود زیرا در خانه همیشه با پدر و مادرش به زبان مادری خود ارتباط برقرار می کردند. معلم کلاس تحت تأثیر زبان انگلیسی کودک قرار گرفت و او را به عنوان مبصر منصوب کرد. مادر از دخترش پرسید که در این مقام چه وظایفی دارد؟ او با معصومیت گفت: اگر کودکی در مدرسه به زبان اردو صحبت کند، باید معلم را مطلع کنم. مادر متحیر شد و بلافاصله هر سه فرزندش را از مدرسه خارج کرد.. او با عصبانیت به من گفت: "من هرگز فرزندانم را به مدرسه ای نمی فرستم که چنین تعصبات زبانی را پرورش دهد و به فرزندانم بیاموزد که از زبان خود متنفر باشند."
با این پس‌زمینه، حضور در کنفرانس [نواموزی] اردو که توسط Tanzeem-i-Asatiza Barai-i-Tadrees-i-Urdu پاکستان سازماندهی شده بود، جالب بود و هر یک از آنها بر قدرت زبان اردو و غنای ادبیاتش، تأکید کردند. همانطور که یکی از سخنرانان اشاره کرد، اشاره به ادبیات اردو بدون ذکرAnnie Apa’s Aag ka Darya بی نظیر کامل نمی شود.
سپس به یاد کوچکترین دوستم، سیتارا هشت ساله، از ''خیرو درو'’ افتادم که من را به عنوان بهترین دوست خود "در تمام دنیا" معرفی می کند ( با آغوش باز). وقتی سیتارا به مدرسه متوسط اردو در روستایش پیوست، اردو در گوش او خوشایند نبود. او مجبور بود برای درس هایش تقلا کند زیرا زبان برایش بیگانه بود. تنها زبانی که او می فهمید سیندی بود. معلمان که خود سیندی زبان هستند نیز به او کمک خاصی نکرده بودند و او را یک دانش اموز کند قلمداد کردند. یک روز سیتارا عصیان کرد و از رفتن به مدرسه امتناع کرد. همه از او عصبانی بودند زیرا او صراحتاً اعلام کرده بود که نمی خواهد درس بخواند.
من بیزاری سیتارا از مدرسه را درک می کردم. معلوم بود که از درس هایش لذت نمی برد. از این رو من به «ادهی» (خواهر،کسی که پروژه توسعه در خیرو درو را مدیریت می کند) توصیه کردم که سیتارا را به زبان خودش آموزش دهد. دوستی ما با وجود شورش ستاره علیه زبان من ادامه داشت. من او را غرق در کتاب کردم اما آنها همیشه کتاب‌هایی به زبان سیندی بودند که به زیبایی توسط گروه کتاب چاپ می‌شد.
هر زمان که همدیگر را می دیدیم، زبان بدن ما دوستی ما را حفظ می کرد. سپس معجزه آمد. سیتارا به من پیام داد. لطفاً چند کتاب اردو هم به من بدهید. این همه قضیه نبود. چند ماه بعد، نامه ای زیبا از سیتارا دریافت کردم که به زبان اردوی کامل تولدم را تبریک می گفت. و مهمتر از همه، او به تحصیل به سیندی ادامه داد و در تحصیلات خود بسیار جلوتر از سایر کودکان هم سن خود بود.
به همین دلیل است که من به شدت معتقدم که یک کودک باید تحصیل را به زبان خودش شروع کند و به تدریج به اردو که زبان ارتباطات گسترده تر در پاکستان است، منتقل شود. به موجب آن اردو زبان ملی است. اگراز ابتدا اصل زبان مادری رعایت شود، اردو به عنوان برنده ظاهر خواهد شد. واقعیت این است که ۹۳ درصد کودکانی که وارد مدرسه می شوند را غیر اردو زبانان تشکیل می دهند. اگر با انها به طور حساس برخورد شود، همانطور که تجربه ما نشان داده است، آنها عاشق اردو می شوند.
آموزش به یک کودک به زبانی که او می‌فهمد مزایای زیادی دارد. این مهم به او امنیت عاطفی می دهد و او را قادر می‌سازد تا تفکر انتقادی داشته باشد، زیرا همه چیزهایی را که می‌آموزد می‌فهمد و لازم نیست به خاطر بسپارد. او از درس های خود لذت می برد و می تواند خود را به وضوح بیان کند.
مهمتر از همه، ظرفیت اکتساب زبان او افزایش می یابد. این بدان معناست که او می تواند زبان های دیگر را سریعتر و راحت تر یاد بگیرد. البته اردو به عنوان زبان ملی در رتبه بعدی قرار خواهد گرفت. یعنی هر بچه ای مثل سیتارای من ستاره می شود.
در این زمینه، طاهر جاوید از (Tanzeem-i-Asatiza Barai-i-Tadrees-i-Urdu) پاکستان و فرید پنجوانی، رئیس انستیتوی توسعه آموزش آقاخان، می توانند با انجام تحقیقات در مورد زمان و چگونگی انتقال موثر زبان اردو به دانش امووزان غیر اردو زبان نقش . مهمی ایفا کنند.
مزیت اصلی پاکستان این است که همه زبان‌های آن از یک ریشه می‌آیند، نحو و خط مشابهی دارند (با تغییرات جزئی). چرا نمی‌توانیم معجزه‌ای که زندگی ستارها را متحول کرد، انجام دهیم؟
منتشر شده در: Dawn, March 24th, 2023
