بلوچی رجانکار: ھسا بجار
ما مچکدگے ءَ داشتگ ات – منی همراه واب اتنت – یک اسپیت کوچکیں برزیں اربے مئے نزیک ءَ گوست – آ وتی هُشترانی چار ءُ گزار ءَ بوتگ ات ءُ پہ وپسگ ءَ وتی وابجاه ءَ شُتگ ءَ ات –
من وتا کاهانی سرا دور دات ءُ دل پہ لاپ تچک بوتاں – من واب کپگ ءِ جهد کُت ، بلے واب نہ یتک – چہ دُور ءَ یک تولگے ءِ کیومیو ءِ توار منی گوشاں کپت ، من پدا پاد اتک ءُ نشتاں ءُ تولگ ءِ آ توار کہ چمن سک پشت ات – یہبرا اتک ءُ نزیک بوت -تولگانی رمبے منی گورا سر بوتگ ات ءُ من ءَ چپ ءُ چاگرد کتگ ات ئے – سُہریں چمانی نزوریں درپش گندگ بوتنت ءُ پدا اندیم بوگ ءَ گوں ، نرمیں اندام یہبرا اچُست ءَ انچو کہ تُرابے ءِ لگگ ءَ ترانز بہ بندیت –
چہ آیاں یکے پدوکی منی نزیک ءَ اتک ءُ منی بگل ءِ چیرا پُترگ ءِ جهدئےِ کت ، انچو گُشئے چہ من آ وتا باپ دیگ لوٹگ ءَ ات – پدا آ اتک ءُ منی دیما اوشتات ، منی چمانی تہا چار ات ءُ گشت ئےِ –
” من چہ دُراہیں تولگاں پیرتریں تولگاں ءُ پزور تراں هم – منا وشی بوگ ءَ انت کہ نیٹ من گوں تو ادا دُچار کپتگاں ءُ تئی وش اتک کنگ ءِ منا موه رستگ – من وَ چٹا نہ امیت اتاں – پمشکا کہ ما چہ کرناں تئی ودار ءَ انت – منی مات تئی وداریگ ات ، ءُ پدا آئی ءِ مات ، ءُ درستیں تولگانی ماتاں تئی ودار بوتگ – من راست گُشگ ءَ آں ، باور بکن -“
” پہ من ہیرانی گپے ،” من گشت ، من چہ آ دارانی روک کنگ ءَ هم پراموش اتاں کہ پہ همے هاترا جاڑیگ کتگ ات انت کہ چہ آهانی دوتاں تولگاں تولگ تاچینگی اتنت – ” چُش اِش کنگ ءَ من ہیران بوتاں ، من بس انچو وسرا چہ گوریچان ءَ دراتک ءُ وتی سر ادا دراؤرتگ ، ءُ شمے هند ءَ کمیں تر ءُ تابے کنگ ءَ ہوں – شر شما تولگ اچمن چے لوٹ ات ؟”
گوں اے مهرانکیں هال پُرسی ءَ گُش ئے تولگانی دل ڈڈ تر بوت – دُرست منا پِرّتک انت ، درستانی دپ پچ ات ءُ سُبک سُبک ءَ ساه زورگ ءَ ات انت انچو کہ گُرّگ ءَ بہ بنت –
” ما سرپدیں -” درستاں چہ پیر ترین تولگ ءَ گشت – ” تو چہ گوریچاں پیداک ئے پمشکا ما چہ تو امیتواریں – هود ءِ مردم گیشتر همے سرپد انت کہ اد ءِ ارباں چہ هچ دست نہ کپیت – تو وَ زان ئے کہ بید ء دلیری ءَ اے بے اگلانی گورا زانت ءُ زانگ کجیں ؟ اے ارب دلوتاں کُش انت ءُ ور انت بلے چہ هلار نہ کتگینانی گوشتاں نپرت کن انت –
” اینچو سَکّ ءَ هبر مکن کہ مئے نزیک ءَ هم ارب وپتگ انت -“
” تو راستی ءَ درامدے ئے -” پیر تریں تولگ ءَ …گُشت – ” دگہ تو زانتگ ات کہ ماں دنیا ءِ راجدپتر ءَ هچبر تولگاں چہ ارباں نہ ترس اتگ –ما چہ اشاں پرچا بہ ترسیں ؟ اراں پہ ما همے بد بهتی بس نہ انت ک ما چشیں مهلوکے ءِ تہا گون کپتگیں- “
” بوت کنت ، بوت کنت -” من گشت ،” من هچ چشیں چیزے ءِ درگت ءَ شمارا گشت نہ کناں کہ آ چمن اینچک دُور بہ بیت – من همے سرپد باں کہ اے سکیں کوہنیں جیڑهے بیت ، کُشت کوشی ءُ گندگ ءَ اشی ءِ آسر هم گوں کُشت ءُ کشارے ءَ بیت -“
” تو سکیں سرپدینے ئے -” پیریں تولگ ءَ گشت – ءُ آ درست زوراں اسگ ءَ ات انت – چہ آهانی پُپاں گوات ڈن ءَ درایگ ءَ ات الانکہ آ هچ سُرگ ءَ هم نہ اتنت – چہ آهانی پچیں هاژگوراں یک بدیں بوهے پیداتک ات – اشی ءِ سگگ ءِ هاترا من یکوی وتی دنتاناں زور دیگ ءَ اتنت – پیریں تولگ گپ ءَ ات –” تو سکیں سرپدیں مردمے ئے – انی کہ تو هرچی گشت ، اے مئے کوهنیں روایتان گوں همدپ ات انت – بزاں گوں اشانی کُشگ ءَ اے جیڑه وت هلاس بیت -“
” هک ء توئے ! ” من چہ وتی اراده ءَ گیش گوں جزبگ ءَ گشت – ” آ وتی رکّینگ ءِ جهد ءَ هم کن انت ، آ گوں وتی تُپنگاں شمارا بازینے جن انت ءُ کش انت هم -“
” تو مئے درگت ءَ هچ نزانان ئے -” آئی ءَ گُشت – اے یک بنی آدمی نزوری یے کہ گندگ ءَ دیریں گوریچان ءَ هم ریشگ ئےِ جتگ – ما زاناں کجا آهانی کُشگ ءَ سرگپتیں – اینچک آپ نیل ءِ کور ءَ هم مان نیست کہ مارا پدا بہ پلگاریت – ما وَ گوں آهانی گندگ ءَ در رویں ، وشیں کوشانی تها ، ماں ریکستگ ءَ پمشکا کہ آ مئے ڈیهہ انت هم -“
پدا درستیں تولگاں کہ چہ آهاں بازینے دُور ءُ دراں اتکگ ات – وتی سراش دستانی شما برتنت ءُ گوں پنجگاں وتا پلگار ات اش – انچو زانگ بوگ ءَ ات گُش ئے آ وتی واهشانی چپ ءَ یک انچیں جاورهالے چیر دیگ لوٹگ ءَ اتنت چہ آئی ءِ ترس ءَ منی وڑیں کجام هم مردمے چپ ءُ چاگرد ءَ اوشتاتگینانی سرا دَور بکنت ءُ چہ آهانی رُمب ءَ دُور بروت –
” گڑا نی شمے اراده چی انت ؟” من جست کت انت ءُ پادایگ لوٹ ات بلے پاداتک نہ کُت – دو ورنائیں تولگاں پشتی نیمگ ءَ منی پشک ءُ کوٹ ءِ دامن ءَ وتی نیش سک کتگ ات انت – من نندگ ءَ لاچار اتاں – ” آهاں چہ پُشتی نیمگ ءَ تئی گد دپ ءَ انت ،” پیریں تولگ ءَ گپ ءَ گیشیان ءُ گوں سنگینی ءَ گشت ،” ازت ءِ سرا گپ کنگ ءِ وڑءُ پیم ءَ” ” آهاں منا همے سهت ءَ یل دیگ لوٹیت ،” من اول پیریں تولگ ءُ پدا ورناهاں چاراں ءُ وتی گپ ایر کت –” الم اے انچش کن انت -” پیریں تولگ ءَ گشت – وهدے تئی لوٹ کہ همیش انت – بلے کمیں دیر بیت – آهاں وتی ربیت ءِ هساب ءَ وتی دنتاں سک زوراں تئی گداں سک کتگ انت – ءُ آ پدا دوار وتی دپاں مدان مدان ءَ پچ بکن انت – داں اے میان ءَ تو مئے ارز ءَ گوں دلگوشی ءَ گوشدار -“” تئی اے روشت منا پہ اے کار ءِ کنگ ءَ رازی کنگ ءِ وڑا نہ انت – ” من گشت –” مارا چہ وتی روشتانی اے رنگیں سِلّیاں چہ رکّیں -” آئی ءَ گشت ءُ اولی رند ات کہ آئی ءَ گوں وتی لس توار ءَ ارز کنوکیں گالوارے ءَ کمک لوٹگ ءِ جهد کت ،” ما لاچاریں رستریں – مئے گورا بس مئے دنتان انت ، تُری هرچی کنگ بہ لوٹیں ، شرّی یا هرابی پہ هرچ کار ءِ کنگ ءَ مئے همے دنت انت ءُ بس – “” نیٹ تو لوٹ ئے چے ؟” من وتی گالوار کمیں جہل تر کُت ءُ گشت –
” واجہ !” آئی ءَ گُشت ءُ درستیں تولگاں انچو کیومیو کُت کہ آهانی توار من چہ دُور ءَ آؤکیں یک زیمرے ءِ وڑا مار ات – ” واجہ ! ترا اے جیڑه گیشوار کنگی انت – کہ اشیا دراہیں دگنیا بهر ءُ بانگ کتگ – انچو کہ توئے ، مئے پیریناں مارا یک انچیں مردمے ءِ باب داتگ کہ هما همے کار ءَ کت کنت – انچیں گواتے کہ ما دم پُر کت بکنیں ، داں مئے چم گندی ءَ یک هوں اربے گندگ مہ بیت – ءُ هچ چشیں میشے ءِ دردناکیں توارے هم مئے گوشاں مہ کپیت کہ آ اربے ءِ کارچ ءِ زَد ءَ بہ بیت – درستیں دلوت وتی جند ءِ مرگ ءَ بہ مرانت ، ءُ ما بید ء دگہ کسے ءِ دزمانجی ءَ آئی ءِ هوناں تنگ ات بکنیں ءُ آئی ءِ جون ءِ گوشتاں چہ هڈاں جتا بکنیں – سرجمی ءَ پلگار ، ما وَ پلگاری ءَ ابید دگہ هچ نہ لوٹیں هم -“نی آ درست زار جنگ ءُ ءُ ہیسکارگ ءَ اتنت – پیریں تولگ گپ ءَ ات ، ” او پہک دلیں ءُ چہ تہا پلگاریں مرد ! تو اے دگنیا ءِ تہا اشاں چتور سگ ات کن ئے ؟ اشانی اسپیتی هم یک لیگاری یے- اشانی ریش هم بیمناک انت – اشانی چمانی کلانٹگاں کہ چم بہ کپیت تہ مردم ءِ دل بد بیت – اگاں اے وتی دستاں چست بکن انت چہ اشانی بگلاں دوزه ءِ دروازگ پچ بیت –پمشکا ، واجہ ! پمشکا او شرپمندیں واجہ! ترا گوں وتی همے دستاں کہ هرچی کت کناں ، گوں همے دستاں اے مگراز ءِ سرا اشانی گردن بُرّگ لوٹ انت -“ آئی ءَ وتی سر سُبک سُبک ءَ چنڈ ات – تہ آئی ءِ همے نشا ( اشاره ) ءِ پهمگ ءَ گوں یک تولگے دیما دراتک ، کہ آئی ءِ دپ ءَ کچیرکانی گور ءِ دونیں مزنیں دنتاناں چہ یکے ءَ گد دوچی ءَ کارمرز بوؤکیں یک گونڈیں مگرازے کہ سک ءَ زنگ ات دراتکگ ات –
” هاں مگراز هم اتک ، ویل کن ات اشاں -” مئے کاروان ءِ اربیں سرکماش ءَ کوکار کت ، کہ گوات ءَ رد کناں لاپموشی مئے گورا سر بوتگ ات ءُ نی وتی تُراب ئِے دست ءَ ات ءُ دست ئےِِ برز کتگ ات ءُ چکرینگ ءَ ات ئےِ –
کل شے گار بوتگ اتنت ، درستیں تولگ تچگ ءَ وَ تتکگ اتنت – بلے کمو دیر روگ ءَ پد درست پدا یکجاه مُچ بوتنت – سک باز اتنت ، ءُ درست انچو مُچ بوتگ اتنت کہ گُش ئے یکے ءَ گونڈیں واڑے ءَ کتگ ءُ بند کتگ اتنت – ءُ آهانی سر ءِ توک ءَ کندیل ٹنگ اتگ اتنت –
” واجہ ! تو هوں اے کسمانک چارت ءُ گوشدات ،” آ ارب ءَ گشت ءُ چہ گل ءَ کند اتئےِ هما هَدّا کہ آئی ءِ ٹَک ءِ روایتاں آ رزا داتگ ات –
گڑا تو سرپدئے کہ اے رستر چے لوٹ انت ؟” من جست کت – ابرمی گپے، واجہ ! ” آئی ءَ گُشت ، ” اے گپ ءَ وَ هرکس زانت داں ارب هست انت اے مگراز ماں ریکستگ ءَ سپر کناں کنت – ءُ مئے همراهی ءَ هر روچ داں گُڈ سرا سپر ءَ بیت – پہ یک انچیں بلاهیں کارے ءَ همک یورپی یے دیما آرگ بیت ، همک یورپ ءِ جهمند هما انت کہ آئی ءَ همے رستر سرپد بنت کہ همیشیا اے کار دیگ بوتگ – اے رسترانی امیت هم بے مانا انت ، تبعدار ، راستی ءَ اے تبعدار انت – ما پمشکا گوں اشاں مهر کنیں – اے مئے کچک انت – چہ شمے کچکاں گیش زیبا تر – نو ادا سیل کن – دوشی یک هشترے مُرتگ منی گشگ ءِ پدا آ ادا آرگ بوتگ -“s
پدا چار مردم اتک ءُ آهاں اے بلاهیں مرتگیں هشتر مئے دیما دور دات – انچو کہ اشاں دور دات تولگان کیومیو بنا کت – چہ آهاں هرکے لاپموشی دیما کنزان بوت – درستانی لاپ زمین ءَ سک ات – ءُ آ وتا انچو گران روپ کنگ ءَ اتنت گُشئے سادے بستگ ءُ گران کنگ بوگ ءَ انت کہ پہ آهاں چش نہ کنگ ءَ دگہ هچ راه پشت نہ کپتگ ات – آ چہ ارباں بے هال اتنت – ءُ آهاں وتی کینگ هم شمشتگ ات – چہ مرتگیں جون ءَ چِست بوؤکیں ءُ همک چیز ءَ مانشانوکیں ترندیں بُو ءَ آ سهر کتگ اتنت – پدا یک تولگے ءَ مرتگیں هشتر ءِ گردن دپ ءَ کت ءُ انچو کہ دنتان ئےِ سک کت انت شہ رگ دست کپت -یک انچیں گونڈیں گوں ترندی ءَ آپ شانوکیں پیپے ءِ وڑا کہ یک بلاهیں آسے ءَ توسگ ءِ جهد ءَ بہ بیت ءُ سک دلجم هم بہ بیت ءُ آئی ءِ بے سوبی هم باوری گپے بہ بیت – مرتگیں دلوت ءِ جون ءِ همک رگ وتی جاگہ جنگ ءَ ات – یکیں دمان ءَ درستیں تولگ جون ءَ پِرتک انت درست یکیں وڑا وتی کار ءَ انچو کنگ ءَ اتنت – کہ یک کوهے جوڑ بوتگ اتنت –
آهانی سرا کاروان ءِ سرکماشیں ارب ءَ گوں وتی تُراب ءَ ارش کت ءُ مان بندان ئے کت انت – تولگاں چو نشہی ءَ ملاریں وڑے ءَ وتی سر چست کت انت – هما ارب وتی دیما اوشتگ ءَ دیست اش ءُ تراب کہ آهانی سُنٹاں لگگ ءَ ات دَور اش جت ءُ پدکنز اتنت ءُ پدا کمو دیر شت انت - دنا وهدی هشتر ءِ هون هر جاگہ ءَ تالان بوتگ اتنت ، آئی ءِ بو ماں آزمان ءَ سر ات ، جون همک جاگہ دِر ءُ دوچ کنگ بوتگ ات – تولگاں وتا داشت نہ کت – آ پدا اتک انت – ارب ءَ پدا وتی تراب چکرینت – تہ من آئی ءِ دست داشت – ” واجہ ! تو راست گُش ئے ، ” ما آهاں آهانی کار ءِ کنگ ءَ بِلّیں – مئے روگ ءِ وهد هم بوتگ – تو اے دیست انت نا ، پهر کنوکیں رستر ، اراں اے راستے نہ انت ؟ ءُ کجام وڑا گوں ما اے کینگ دار انت !”