بلوچی رجانک: جمیل مھراب
برما ءِ کوھن ءُ ڈراتگیں زندانے ءَ سھب ءِ سر ات ءُ ھمیش انت ھور ءَ گورتگ ءُ بس کتگ ات۔چہ ھور ءِ گوارگ ءَ چاگرد انگت نمبین ات۔سھب ءِ ساھت ءِ ھشت ات ءُ آزمان انگت جمبر ات۔ بلے لھتے نیمگ ءَ جمبر ءِ بُرگ ءِ سوب ءَ روچ ءِ زردیں شھم تیاب ءِ نیلگ ءُ بد رنگیں دیوالاں رژناہ کنگ ءَ ات۔ ما کوٹی ءَ ڈن پاھو ءِ زندانی یے ءِ ودار ءَ اتیں۔ آ ھما بنجل ءَ ات کہ یک ردیں کوٹی ات انت۔ ءُ دریگ سیم مان داتگ ات انت۔ زندان پیژگاہ ءِ نیمگ ءَ بس پچ ات۔ من ءَ اے جناورجاه ھما واڑانی یات ءَ دیگ ءَ ات کہ اود ءَ دلوت بستگ ات انت۔ اے بنجل ءِ ھمک کوٹی ءَ بس مرگ ءِ سزاوار بزاں پاھو ءِ زندانی ات انت۔ ھور ءَ رند کمو سارتی ءِ سوب ءَ زندانیاں ٹپر وتارا پتاتگ ات۔ ءُ آ چہ درچکانی شملگ ءَ سرک دیگ ءَ ات انت۔
ایشانی باریگ مرچی نہ ات بلکیں دیم ءِ یا دیمتر ءِ ھپتگے ءَ ات۔ بلے مرچی کہ آئی ءِ باریگ ات۔ زندان ءِ ششمی واڑ ءِ یک برز کدیں ہندوستانی سپائیگے ات۔ آ چہ کوٹی ءَ درئے کت ءُ زندان ءِ پیژگاہ ءِ نیمگ ءَ روگ ءَ ات انت۔ اے یک زئیپیں ہندوے ات۔ آئی ءَ سر ساتگ ات۔ ءُ کسانیں لکیرے پش گیتکگ ات۔ آئی ءِ دراجیں بروت یک کد ات انت۔ آئی ءِ بروتاں برز ءِ لنٹ سرجم ءَ گار کتگ ات۔ آئی ءِ سکیں نزور ءُ لاگریں جان مزنیں بروتاں بے جلواہ کتگ ات۔
پاھو جاہ کمو گستا ات، آ سپاھیاں کمو داشت ءُ پاھو ءِ ساد ئِے تیار کت دو سپاھیگ کمو گستا اوشتات انت ءُ آیاں وتی تپنگانی سر ءِ کارچ ڈن ءَ کت انت ۔آ دگر چاریناں پیسر ءَ آئی ءِ دستاں هتکڑی جت ءُ گوں سانکلاں آئی ءِ دوئیں پاد ھور بست انت ءُ ھمے سانکل آئی ءِ سرین ءَ پرترینت ءُ بست۔ اے وڑ ءَ ترندی ءَ سانکلانی بندگ ءَ رند چاریں سپاھیگ آئی ءِ کر ءَ اوشتاتگ ات انت۔ ءُ دو ءَ آئی ءِ سرین ءِ سانکل گپتگ ات۔ آ ساڑی ات انت کہ مہ تچ ایت بلے اے الم نہ ات ھمے واستا کہ آئی ءَ گوں سکیں بزگی ءَ وتی دست پہ هتکڑی ءِ بندگ ءَ داتگ ات انت۔ ءُ وتی پاد ءُ سرین اوں پہ ارزانی ءَ بندگ ءَ اشت انت۔
انچو کہ ساھت ھشت بوت یک باجایے ءِ توار چہ دُور ءَ فوجی بنجل ءَ اتک۔ زندان ءِ سپرینٹنڑنت کہ مارا چہ کمو گستا اوشتاتگ ات ءُ بید ء سوب ءَ گوں بارگیں سنگے ءَ زمین ءِ سر ءَ لکیر کشگ ءَ ات۔ آ گوں باجا ءِ توار ءَ گڈ ات۔ آئی ءَ سر چست کت گوں جزبگ ءَ گشت: "شما چے کنگ ءَ ات ھشت بیتگ، نوں وَ آ بایدیں بہ مرتیں ءُ شما انگت ساڑی نہ ات؟"
فرانسس کہ زندان ءِ کارمستر ات ءُ سیاھے ات آ زرباری ھند ءِ دراوڑے ءَ ،آئی ءَ گوں بہہ ءُ بکڑی گشت – ” اناں ،اناں واجہ ، ما بلکل ساڑی ایں-“
آ اسپیتیں ترپناکیں وردیانی تہ ءَ ات ءُ آئی ءِ چماں تلاہ رنگیں اینکے ات آئی ءِ سیاھیں دروشم ءَ اجبیں بے جلواھی یے گندگ بوت۔ آئی ءَ گشت ۔ ھمک چیز شریں وڑے ءَ ساڑی کتگ انت پاھو دیوک اوں ساڑی انت۔ءُ پاھو جاہ اوں چاراتگ۔ ایشی ءِ ھمراھی ءَ آئی ءَ سپاھیگاں پریٹ ءِ پرمان اوں داتگ ۔
نوں ما گونڈیں روانکے ءِ دروشم ءَ دیم پہ پاھو جاہ ءَ شتیں۔ دو سپاھیگاں وتی تپنگانی سر ءِ کارچ مک کتگ ات ءُ گوں تپنگاں آئی ءِ کر ءَ پرترگ ءَ ات انت۔ ءُ دو ءَ آئی ءِ کوپگ گپتگ ات۔ گوش ئے زاناں آئی ءَ وش وش ءَ تیلانک دیگ ءَ ات انت ۔ما بزان زندان ءِ کستریں اگدھدار ڈاکٹر مجسٹریٹ آئی ءِ پشت ءَ روان اتیں ، اناگہ ءَ یک کچکے باریں چہ کجا دور کنان اتک ءُ آ مئے چاریں نیمگ ءَ پرترگ ءَ لگ ات آ جھلیں توارے ءَ چانگگ ءَ ات۔ روانک اوشتات، ءُ پد ءَ آ کچک ءَ سٹ کنان زندانی ءِ دپ ءِ چٹگ ءِ جھد کُت – ما درست ھیران اتیں مارا اِنچو اوں ھوش نیست ات :کہ یکے دیم ءَ بروت آئی ءَ بہ گیپت، سپریٹینڈنٹ ءِ جزبگیں توار اتک
" ۔ اے جنگلی رستر چہ کجا اتک، ایشی ءَ کسے گرگ ءَ اوں نہ انت، بگر ات ایشی ءَ "
یک سپاھی یے نادلکشی پہ آئی ءِ گرگ ءَ دیم ءَ کنز ات۔ بلے کچک ھمک رند ءَ چپو جنان ات چوناھا کچک ایشی ءَ لیبے سرپد بیگ ءُ تاھیر گرگ ءَ ات۔ ءُ سپاھیگ ءَ دمبراینگ لوٹگ ءَ ات۔ اے وھد ءَ زندانی هم گوں ھیرانی ءَ اے تماشا ءَ انچو چارگ ءَ ات ءُ آ سرپد بوت کہ اے اوں پاھو دیگ ءِ روایت ءَ ھوار انت۔ یک دگہ سپاھیگے ءَ چہ زمین ءَ سنگے چت ءُ کچک ءَ جت بلے کچک دَور کنان ءُ وتی داب ءَ مٹ کنان ات، آئی ءِ جنگ ءَ رک ات۔ ایشی ءَ باز دیر بوت۔ آیاں پد ءَ کچک گپت۔ آئی ءِ گٹ ءَ پوست ءِ بلمے دات ئے ءُ کشان کنان منی دست ءَ دات ے۔ بلکیں اے زندانی ءِ زند ءِ کمو وھد پش کپتگ ات۔
نوں ما پاھو جاہ ءِ نیمگ ءَ جنزان اتیں کہ چل گز گستا ات۔ بے بھتیں زندانی منی دیم ءَ روان ات۔ آ کسانیں گام جنان ات۔ بلے انگت آئی ءِ رواجانی تہ ءَ وت بیسھی ھست ات۔ آ وش رواجی ءَ پاداں ایر کنان ات۔ آئی ءِ سر ءِ بستگیں مُٹ ،چہ روگ ءَ سران ات۔ من دیست کہ چہ ھور ءَ تر بیتگیں زمین ءَ آئی ءِ پاد پد کنان ات انت ۔
اے وھد ءَ من ءَ یک اجبیں مارگے بوت۔ انچیں مارگے کہ بھہ نہ بیتگ۔ بلکیں ھمے واستا کہ من پیسر ءَ چشیں چیزے ھچبر نہ دیستگ ات – اے مارگ کہ چتو ما یک زندمانے لھتے دمان ءِ تہ ءَ ھلاس کنیں۔ یک انچیں بنی آدمے کہ داں اے وھد ءَ زرنگ انت۔ زندگ انت بلے کمو رند یک جونے بیت۔ اے لاگریں زئیپیں ہندوستانی شری ءَ زندگ انت ۔بلے کمو رندتر ءَ اشی ءِ زندگی ءِ چراگ مریت۔ ما ۔۔۔ھاں ۔۔۔ما ایشی ءِ زندگی ءِ چراگ ءَ کُشیں۔ ایوکا من دیست کہ روگ ءِ وھد ءَ زندانی ءَ دیست کہ آئی ءِ راہ ءِ سر ءَ گند انت ءُ کنڈاں آپ داشتگ گڑا چہ ایشاں وتی پھریزگ ءَ کمو گستا گوست۔
من ھیال کت اے زندگ انت کہ انچو ما زندگیں۔ گوں دراھیں مارگانی ھمراہی ءَ ۔ اے کدرت ءِ دگہ نادراھی ءَ مَرگ ءَ نہ انت، ایشی ءِ دل ٹُپ ٹُپ ءَ انت۔ ایشی ءِ رگ کار ءَ انت ایشی ءِ معدہ ایشی ءِ گڈی ورگ ءَ ھزم کنگ ءَ انت۔ پد ءَ اے یک سُرگے ءَ گوں ھمے جاگہ ءَ اوشتاتگ اے پچ بیت ءُ پد ءَ یک دمانکے ایشی ءِ زندگی ءِ چراگ بے روک بیت۔ انو کہ اے روانک ءَ ما ھواریں۔ اے زندگیں بنی آدمے ءُ زوت چہ مارا جتا بیت ءُ دنیا ءِ تہ ءَ یک ارواھے کم بیت۔ من ءَ یک اجبیں جوزگے گمان بیگ ءَ ات۔
پاھو جاہ زندان ءِ پیژگاہ ءَ جتا جوڑ کنگ بوتگ ات۔ اے پیژگاہ ءَ سبزاچکیں درچک مک ات انت۔ پاھو جاہ ،سے نیمگ ءَ دیوال ءِ تہ ءَ ات۔ دیم ءِ نیمگ دیوال ات ءُ بس پشت ءِ نیمگ پچ ات۔ ایشی ءَ سر ءَ دار ایر کتگ ءُ تلو جوڑ کتگ ات۔ ھمیشی ءِ سر ءَ زندانی ءَ اوشتگی ات۔ زندانی ءِ سر ءَ دو دراجیں دار داتگ ات۔ اے مگراز ءِ دروشم ءَ جوڑ کتگ ات۔ ءُ ایشانی میان ءَ یک مھکمیں سادے لونجان ات۔ ایشی ءِ دراجی سک مزن ات۔ ھمیشی ءِ لوپ زندانی ءِ گٹ ءَ مان کنگی ات۔ زندانی ءِ پاد جھل ءِ روگ ءَ گوں آئی ءِ گردن ءِ لوپ گٹ ءَ کنس کنت آئی ءِ گردن ءَ سندیت۔
پاھو دیوک اوں یک زندانی یے ات آ گونڈیں ردی یے ءِ سزاوار ات۔ آئی ءَ زندان ءِ اسپیتیں پوشاک گور ءَ ات انت ءُ آئی ءِ اسپیتیں بروت کم کمو سرگ ءَ ات انت۔ فرانسس ءِ پرمان ءَ سپاھیگاں زندانی پدانکانی سر کپگ ءَ کمک کت آ میزان میزان ءَ سر کپان ات ءُ سر پوش ءِ تہ ءَ رام۔۔۔ رام۔۔۔۔ رام ءِ نزوریں توارے پیداک ات۔ اے ورد ءَ چہ چاگرد ءَ یک اجبیں سھرے سما بیتگ ات۔ آ پہ چش کنگ ءَ پہ وتا یل دیگ ءَ دعا کنگ ءَ نہ ات۔ اے بس پہ وتی ندر کنگ ات۔ پد ءَ اوں گوشداروکاں اجبیں اسرے بیگ ءَ ات۔ دُور چہ مندرے ءَ گھنٹیانی توار پیداک ات۔
سپرینٹنڑنت ءِ سر جھل ات گوں لٹ ءَ زمین ءَ کلونڈگ ءَ ات گش ئے آ ساہ ھساب کنگ ءَ انت۔ امیتیں آئی ءَ وتی دل ءَ پیسلہ کتگ ات کہ آ زندانی ءَ بس انچو ساہ ءِ مھلت دنت۔ اے وھدی مئے دراھینانی دروشم مٹ بیتگ ات۔ سیاہ گیشتر سیاہ تراتگ ات انت۔ ءُ اسپیت ءُ سبز سھر سھر تر اتگ انت ما درست یک اجبیں پگرمندی یے ارجان اتیں۔ مئے نگاہ سرپوش ءَ کپت انت یک زندگیں بنی آدمے ءِ گردن آئی ءِ تہ ءَ ات۔
دراھیں دل جیڑگ ءَ ات انت ھلاس ئِے کن ات زوت ھلاس ئِے کن ات۔ ما اے دردیگیں تماشا ءَ چد ءُ گیش سگ اِت کت نہ کنیں۔ پد ءَ سپریٹنڑنٹ ءَ ھوش کت۔ آئی ءَ گوں کوکار ءَ ہندی ءَ گشت۔۔۔برو۔۔۔
ناگہاں یک کٹکگ ءِ توارے اتک۔ پد ءَ یک ترسناکیں بے تواری یے بوت۔ زندانی گار بیتگ ات۔ ءُ تلو ءِ سر ءَ بس ساد زاھر ات ءُ سرگ ءَ ات۔ من پاھو جاہ ءِ پشتی نیمگ ءَ تتکاں منی ھمراہی ءَ سپریٹنڑنٹ ءُ ڈاکٹر اوں گون ات انت۔ ما دیست زندانی ءِ جان ساد ءَ لوجان انت۔ ءُ چہ ساد ءَ گوں سرگ ءَ انت۔ پد ءَ آیاں آ اود ءَ کش ات ءُ ایر گیتک۔ آئی ءِ دستانی پنجگ زمین ءِ نیمگ ءَ ات انت۔ ناگہاں یک کٹکگ ءِ توارے اتک۔ پد ءَ یک ترسناکیں بے تواری یے بوت۔ زندانی گار بیتگ ات۔ ءُ تلو ءِ سر ءَ بس ساد زاھر ات ءُ سرگ ءَ ات۔ من پاھو جاہ ءِ پشتی نیمگ ءَ تتکاں منی ھمراہی ءَ سپریٹنڑنٹ ءُ ڈاکٹر اوں گون ات انت۔ ما دیست زندانی ءِ جان ساد ءَ لوجان انت۔ ءُ چہ ساد ءَ گوں سرگ ءَ انت۔ پد ءَ آیاں آ اود ءَ کش ات ءُ ایر گیتک۔ آئی ءِ دستانی پنجگ زمین ءِ نیمگ ءَ ات انت۔
سپریٹنڑنٹ ءَ لٹ آئی ءِ برھنگیں لاپ ءَ پرداشت۔ اود ءَ ھچ ءِ سما نہ بوت۔ درو شر انت آئی ءَ گشت۔ ڈاکٹر ءَ آ سر سری چار ات۔ ءُ گشت ئے کہ اے مرتگ۔سپریٹنڑنٹ ءِ دیم ءِ رنگ لگشت، انچو کہ دراھیں جیڑہ ھلاس بہ بنت۔ کچک اوں نزیک ءَ اوشتاتگ ات۔ ءُ بے توار ات۔ ءُ کسان کسانیں ساہ کشگ ءَ ات۔انچو گش ئے آئی ءَ اوں زندمان ءِ نزوریانی گمان بیتگ۔ سپریٹنڑنٹ ءَ وتی گڑیال چار ات ءُ اے وھدی ھشت ءَ ھشت دمان گوستگ ات “بس ھمے وھد ءَ سرکاری دپتر ءَ نبشتہ کنیں”۔
سپاھیاں وتی تپنگانی کارچ بند کت انت ۔ ما پد ءَ زندان ءِ ھاسیں پیشگاہ ءَ اتکیں اود ءِ بازیں زندانی وتی ارزبند ءِ ودار ءَ ات انت اے زندان ءِ روایت ات کہ پاھو ءَ پیسر ارزبند دیگ نہ بیتگ ات۔ ءُ یک اجبیں سما یے ات ءُ بے تواری ات۔ انچو کہ درست یک ھبرے ءِ ودار ءَ بہ بنت۔
مئے گندگ ءَ گوں آهاں پهم ات کہ ” کار بوتگ ” آ درست یکجاہ انچو پہ دیم گپ ءَ بوت انت گُشئے زاناں وتی هیال ءَ دگہ نیمگے ٹگلینگ لوٹ انت – انچو زانگ بوت کہ گشئے گرانیں بارے چہ اشانی سرا چُٹتگ ات – ارزبند بهر ءُ بانگ کنگ بوت ءُ درست ئِے پِرتک انت –
یک سپاهیگے کہ دو رگے ات – کمے مئے نزیک ءَ ات پمشکا منی گورا اتک ءُ گشت ئِے واجہ تو آ زندانی پجاؤرت ؟ من گشت : ” اناں ” آئی ءَ درائینت : ” تو هیال کت کہ آ چوں دلجمی دیم پہ پاهو ءِ نیمگ روگ ءَ ات – بلے هما روچ ءَ کہ آئی ءِ پهلی لوٹگ ءِ دزبندی رد کنگ بوتگ ات ءُ پاهو دیگ ءِ روچ گشگ بوتگ ات تہ ترس ءَ آ لرز اتگ ات – ءُ مِشتگ ات ئےِ بلے۔۔۔ مرچی ” پدا آئی ءَ هچ نہ گشت.
فرانسس سپریٹنڑنٹ ءِ ھمراہ روگ ءَ ات، آ گشگ ءَ لگ ات۔ واجہ ! دراھیں کار بستگیں شوربندی ءِ پدا کنگ بوت انت ۔ آئی ءَ گَڈی ءُ ماتی لنکک هوارینت انت ءُ توار پرمات انت ءُ گشت:
"بس ھنچو دراھیں کار سرجم بوت انت۔ مدام چش نہ بیت برے برے لھتے جیڑہ دیم ءَ کیت۔ آ سک تکانسر کن انت ۔ ھما سھت ءَ مرگ نئیت۔ ڈاکٹراں باز رند ءَ چارگ کپیت۔ برے لھتے زندانی باز زور جن انت۔ یک رندے یک زندانی ءَ وتی زندان ءِ سیم انچو مُهر داشتگ اتنت شش سپاھییگ ءَ آ کچک رزوائی گراں روپ کت ءُ پاھو جاہ ءَ آؤرتگ ات۔ بلے مرچی درست پہ شری بوت انت۔"
سپریٹنڑنٹ ءَ گوں آئی ءَ ھچ نہ گشت ءُ آئی ءِ روگ ءَ رند مارا گشت ئے۔ برین ئے ترنداپے ورین ئے مارا انو ھمے پکار ایں۔ کمو رند ما انگلش کلب ءَ ترنداپ ءِ وشی ءَ گرگ ءَ اتیں ءُ بے سبب کندگ ءَ اتیں۔ پاھو داتگیں زندانی ءِ جون بلے تُری چہ ما دو سد گز ءَ گستا ات بلے مارا انچو گمان بوت کہ آ چہ ما سک باز میل گستا انت۔
