مصاحبه کنندگان: مجیب ولی و غنی ابدال
دکتر ناگومان نامی شناخته شده در دنیای داستانی ،ادبیات و زبان شناسی بلوچی است. وی تاکنون یک مجموعه داستان کوتاه بعنوان '' دارِ اپس" ( اسب چوبی) و پنج کتاب دیگر منتشر کرده است. وی همچنین در زمینه اصطلاحات بلوچی کار کرده است و یک طنزپرداز است.
شما چه زمانی شروع به نوشتن داستان کوتاه کردید و اولین داستان کوتاهتان چه بود؟
دکتر ناگومان: فکر می کنم سال ۱۹۸۸ یا ۱۹۸۹ بود که شروع به نوشتن داستان کوتاه کردم. نام اولین داستانم را فراموش کردم ولی داستان کوتاهی که مرا بسیار جذب کرد ،داستان (طبقه) که در یک ماهنامه بلوچی نشر داده شد و اکنون نیز در کتابم (اسب چوبی) نیز نشر داده شده است .
سوال:شما واژه های جدید بلوچی زیادی ساخته اید. آیا با گذشت زمان به کلمات بلوچی بیشتری نیاز است؟
دکتر ناگومان:من خودم کلمات زیادی ابداع نکرده ام. کلماتی را که در "نوکاز" آمده است، از بسیاری از نویسندگان و کتاب های بلوچ جمع آوری کرده ام. فکر می‌کنم بلوچی به شدت به افزایش دایره لغات نیاز دارد.
سوال: به گفته بسیاری از افراد، برخی از کلمات جدید که توسط شما ساخته شده است، معنای واقعی کلمه را ارايه نمی دهد، به آن ها چه می گویید؟
دکترناگومان: بله، بسیاری از کلمات مثلا (دانچوب=اسیاب دستی سنتی) برای اسیاب ادویه و ... ولی همچنان کلمه(دانچوب= که در بلوچی معنای اسیاب کننده برنج) استفاده می شود. قرار نیست که یک اصطلاح با معنای تحت اللفظی ان مطابقت داشته باشد.
سوال: داستان‌های کوتاه بلوچی در مقایسه با دیگر آثار ادبی کمتر مورد توجه قرار می‌گیرند. به نظر شما دلیل این امر چیست؟
دکتر ناگومان: داستان های کوتاه بلوچی در واقع گاهی از نظر سبک تا حدودی پیرفته نیستند. دلیل اصلی این است که داستان نویسان ما فاقد تکنیک های مناسب داستان نویسی هستند. این را می توان با آموزش های بیشتر و دادن پلتفرم های بیشتر برطرف کرد.
سوال:داستان کوتاه بلوچی مورد علاقه شما کدام است و نویسنده بلوچ مورد علاقه شما کیست؟
دکتر ناگومان: نویسنده مورد علاقه من ''منیر بدینی '' است. اما انتخاب یک مورد دلخواه دشوار است!
سوال: تفاوت بین رمان و داستان کوتاه چیست؟
دکتر ناگومان: هر دو روش داستان نویسی هستند. یکی کوتاه و دیگری بلند است. اما هر دو در شکل خود کامل هستند. همانطور که انار و هندوانه هر دو رنگ و طعم متفاوتی دارند. اما هر دو در شکل خود کامل هستند.
کدام روش داستان گویی را ترجیح می دهید؟
دکتر ناگومان: داستان های کوتاه.
سوال: نظر شما چیست؟ داستان نویسی بلوچی رو به جلو است یا رو به پسرفت؟
دکتر ناگومان: رو به جلو است اما به کندی.
سوال: به گفته بسیاری از مردم نوشتار بلوچی هنوز استاندارد نشده است، در این زمینه چه می گویید؟
دکتر ناگومان: تا هم اکنون هیچ استانداردی از نوشتار بلوچی به شکل کامل آن موجود نیست. به ویژه برای تشخیص صداهای مصوت هنوز به کار زیادی نیاز دارد.
سوال: فارس ها از رسم الخط عربی استفاده می کنندولی ما امروز شاهد انیم که زبانشناسان انها از این انتخاب پشیمانند. ولی نویسندگان بلوچ هنوزمعتقدند که باید از حروف خارجی در متون بلوچی استفاده کرد. نظر شما در این زمینه چیست؟
دکتر ناگومان: این تصمیم باید توسط واج شناسان و آوا شناسان گرفته شود که چه حروفی در خط بلوچی گنجانده شود. تصمیم آنها هر چه باشد، ما باید آن را بپذیریم.
سوال: صداهای بلوچی بیست و پنج حرف می خواهد، اما اگر حروف خارجی را در نوشتار بلوچی بگنجانیم، آیا این امر غلط انداز نیست؟
دکتر ناگومان: غلط انداز نخواهد بود، اما ممکن است سردرگمی ایجاد کند زیرا نوشتن به املا بستگی دارد.
سوال: شما از کدام خط الرسم بلوچی پیروی می کنید، خطی که تمام حروف بلوچی را شامل می شود یا خطی که «فقط» حروف بلوچی مرسوم را دارد؟
دکتر ناگومان: به گفته زبان شناسان، تنها حروفی باید در متن نوشته شود که توسط گویندگان آن به راحتی تلفظ شوند. بلوچ ها هم باید روش زبان شناسان را دنبال کند.
سوال: برخی بر این باورند که خط بلوچی باید کاملاً تغییر کند. نظر شما چیست؟
دکتر ناگومان: خط صیاد هاشمی ( بلوچی) جایگزین خط عربی است.خط عربی برای مصوت های بلوچی کافی نیست .این مشکل را می توان با خط لاتین حل کرد. تغییر خط به نظر من برای گنجاندن تمام حروف صدا دار زبان بلوچی امری ضروریست.
سوال: چقدر به تغییر پیشنهادی خط (الفبا) امیدوار هستید؟
دکتر ناگومان: تغییر خط برای اینکه شامل همه حروف صدا دار بلوچ شود امری اجتناب ناپذیر است. یا خط را تغییر دهید یا علامتگذاری کنید.
سوال: چه تعداد از کتاب‌های شما تا کنون منتشر شده است و به چه موضوعاتی اشاره می کنند؟
دکتر ناگومان: من شش کتاب را نشر داده ام. دارِ اپس (اسب چوبی)، داستان کوتاه نَگ دانک (نقد)، بررسی ادبی، جَت گال (کلمات زبان) مجموعه ای از کلمات بلوچی، نوکاز (مصطلحات بلوچی) مجموعه ای از اصطلاحات بلوچی، بلوچ راجی جهد (مبارزه ملی بلوچ) با موضوع سیاسی ، گواچِن با موضوع سیاسی.
چگونه کلماتی جدید در زبان بلوچی ایجاد می کنید؟
دکتر ناگومان: من از روش های زیادی استفاده می کنم. مثلا به کلمه شایعی مثل (تپ=دما) پسوند (سیند= شکستن) را اضافه می کنم که بشود (تپ سیند). به همین ترتیب، (زیند=زندگی) و (داب=شکل) هر دو واژه وجود دارند و با استفاده هر دو کلمه (زینداب) را ساختم.
سوال: نویسنده مورد علاقه شما در زمینه داستان های کوتاه خارجی کیست؟
دکتر ناگومان: مانتو ـ نویسنده اردو
چه پیامی برای خوانندگان بلوچ دارید؟
دکتر ناگومان: عاشق زبان خود باشید. به بلوچی صحبت کنید. به بلوچی بخوانید. به بلوچی بنویسید.
مصاحبه کنندگان: دکتر ناگومان محترم خیلی ممنون که وقت ارزشمندتان را در اخیار ما قرار دادید .
دکتر ناگومان: متشکرم
